Bayat Ekmekleri Değerlendirme Yolları

Biz ki yere düşen ekmeği 3 kere öpüp başımıza koyan bir milletiz ama gel gör ki ekmek biraz sertleşse, taze olanı yemek isteriz. Taze olanı yiyip diğerini iteledikçe iteleriz... Nereye doğru? Mesela çöpe doğru iteleriz. 

Ekmeğe "nimet" diyen bir toplumun, 2013 yılı verilerine göre, günde 5 milyon adet ekmeği, (evet günde!) çöpe atması hakkında ne düşüneceğimi bilemiyorum.

Oysa ekmek bayatlasa da besin değerini ve lezzetini kaybetmez. Yumuşaklığını kaybeder ki bayat bir ekmeği tekrar yumuşatmak da sert haliyle kullanmak da mümkündür... 

Bayat ekmekleri değerlendirme yöntemlerinden bahsetmeden önce belki de ekmek israfını önlemek için neler yapabileceğimizden ve ekmeği tazeyken nasıl saklamamız gerektiğinden konuşmalıyız. Çünkü sadece ekmeği doğru saklayarak bile tazelik süresini bir nebze uzatmış oluruz.

Ekmek İsrafını Azaltmak İçin Neler Yapabiliriz?

- Sadece ihtiyacımız kadar ekmek satın almalıyız.

- Ekmeği poşette ağzı kapalı saklamalıyız.

- Uzun sürede tüketmemiz gerekiyorsa tüketeceğimiz kadarını ayırıp, geri kalanı poşetleyerek derin dondurucuda saklamalıyız.


Ekmeğin tazeliğini daha uzun süre koruması için neler yapılabilir?

- Ekmeği tahtadan yapılmış bir ızgara üzerine koymak küflenmesini engeller.

- Ekmeklerin hava almayan bir torbada saklanması taze kalma süresini uzatır.

- Ekmekler ekmek kutusunda küfleniyorsa, ekmek kutusu 15 günde bir sirkeli suyla silinmelidir.

- Ekmek kutusuna, küçük bir kabın içinde tuz koymak, ekmeklerin daha uzun süre taze kalmasını sağlar.

- Ekmek kutusunun içerisine soyulmuş bir patates veya elma koymak da ,ekmeğin tazeliğini uzun süre korumasına yardımcı olur.



Peki Bayat ekmekleri nasıl değerlendirebiliriz?

- Bayat ekmekleri değerlendirmenin yolları saymakla bitmez... Bunlardan en en en çok uygulananı bayatlamış ekmeklerin küp küp kesilip, fırında kıtır kıtır hale getirilip çorbaların yanında çorba kıtırı olarak kullanılması veya bu kıtırların rondoda çekilerek köftelere galeta unu yapılmasıdır. Buzlukta haftalarca, aylarca saklanabilir. (Ekmekleri kıtırlaştırmadan rondoda çekmeyi denemeyin, aleti bozarsınız, tarafımdan tecrübe edilmiştir. :) )

- Bayat ekmeğin üzerine biraz su serpip folyoya sararak 5-10 dakika fırında bekleterek taptaze olması sağlanabilir.
 

- Bir başka yöntem ise; bir tencerede biraz su kaynatmak ve suya değmeyecek şekilde tencerenin üzerine süzgeç oturtup, bayat ekmek dilimlerini bu süzgeçte kapağını kapatarak birkaç dakika bekletmek.

- Bayat ekmeklerden tatlıların altına çok güzel zemin yapılabilir.

- Bayat ekmekleri dilimleyip, şerbetleyerek ekmek tatlısı yapabilirsiniz.

- Bayat ekmekler dilimlenip üzerine çeşitli soslar sürülerek fırınlanabilir.

- Islatılarak kuşlara yem olarak verilebilir.


Bayat ekmekleri değerlendirme yolları ve bu ekmekler kullanılarak yapılabilecek yemekler; evdeki malzeme çeşitliliği ve hanımların yaratıcılıkları düşünülürse ne saymakla, ne de anlatmakla biter. Ben yine de fikir vermesi için bulduğum yemek tariflerini paylaşacağım. Katkılarınızı beklerim...

Bayat Ekmekli Pratik Tarifler 

Beşamel Soslu Ekmek
Bayat ekmekleri ufak ufak doğrayıp tepsiye yerleştiriyoruz. Üzerine beşamel sos ve onun üzerine de kaşar peyniri koyup fırına veriyoruz, üzeri kızarıncaya kadar pişiriyoruz.

Bayat Ekmek Kızartması
Bayat ekmeği ince ince dilimleyip üzerine biraz miktarda süt serpiyoruz ve kızgın yağda bir yüzünü kızartıyoruz, sonra çevirip üzerine domates ve taze kaşar peyniri koyuyoruz. Peynirler erimeye başlayınca biraz kekik ve karabiber serpip, sıcak sıcak servis yapıyoruz. 


Yumurtalı Bayat Ekmek
Bir kabın içine 2 tane yumurta, beyaz peynir,(kaşar da olabilir), zeytinyağı ve istediğimiz baharatları koyup 1 küçük domates rendeliyoruz. Bunları iyice karıştırdıktan sonra bayat ekmek dilimlerinin üzerine bolca sürüp, pul biber serpip üzeri kızarana kadar fırında veriyoruz. (Bu karışım çok çeşitli kombinasyonlarla denenebilir.)

Bayat Ekmekli Tirit
Bayat ekmekleri fırında iyice kızartıyoruz, fırından çıkar çıkmaz üzerine sıcak halde et suyu döküyoruz. Ekmekler suyu iyice çekince üzerine etleri yayıp, biraz sulandırılmış ve çırpılmış yoğurtla sıvıyoruz. Zeytinyağında biraz pul biber kızdırıp yoğurdun üzerine dökerek servis edebilirsiniz. Bu tarif en sevdiklerimden biridir.

Kahvaltı Paparası
Anneannem çay paparası yapardı kahvaltılarda... Çayı bardak yerine yemek tabağına döküp, içine şekerini koyup şeker eriyene kadar karıştırıyoruz. Sonra küçük küpler halinde doğranmış bayat ekmekleri ekliyoruz. Üzerine de bolca beyaz peynir. Nefis ve oldukça doyurucu bir kahvaltı paparası.

Yumurtalı Ekmek Kızartması

6 yumurtayı çukur ve yayvan bir kaba kırın, üzerine biraz ilave edin. Yumurtaları çatalla karıştırın. Geniş bir tavaya sıvı yağ koyun. Bayatlamış ekmek dilimlerini yumurtaya batırıp arkalı önlü iyice bulayın ve kızgın yağda kızartın. 

Ekmek Kavurması

Bayat ekmek lokmalar halinde doğranır. Tencerede kızdırılmış yağ ile kavrulur. Ekmekler kavrulurken, 1 çay bardağı soğuk su, üzerine serpilir. İyice karıştırıldıktan sonra tencerenin kapağı kapatılıp 5 dakika pişirilir.

Papara

Bayat ekmekler, çukur bir kaba kuşbaşı doğranır. Halka halka doğranmış soğan, tereyağı veya zeytinyağında kavrulur. Ardından tuz ve su eklenip kaynatılır. Üzerine tulum peyniri dökülür. Bir süre ılımaya bırakıldıktan sonra çukur kaptaki ekmeklerin üzerine dökülür.

Ekmek Süpürgesi (Ankara dolaylarından bir tirit çeşidi) 

Bayat ekmek dilimlenip bir tepsiye yerleştirilir. Bir tencerede su kaynatılıp ekmek dilimlerinin üzerinde gezdirilir. Ardından sarımsaklı yoğurt dökülür. Son olarak da, bir tavada yağ ile kavrulan salça ve kırmızı pul biber karışımı gezdirilir.

Ekmek Oğması

Bayat ekmeklerin içi -istenirse, kabuğu ile birlikte- ufalanır; bir kapta eritilen tereyağına dökülerek kavrulur. Sonra üzerine bir yumurta kırılıp ekmek ufakları ile alt üst edilir. Ardından 1 bardak süt dökülüp yeniden karıştırılır. Çok hafif ateşte süt çekilinceye kadar bekletilir. Süt çekilince ateşten alınır; üzerine bir bez konularak demlendirilir. Ilınınca yenilir.

Yalancı Paça

Küçük küpler şeklinde doğranan soğan, tencerede, 1 yemek kaşığı tereyağı ile kavrularak pembeleştirilir. Üzerine salça ilâve edilerek eritilir. Dövülmüş 2 diş sarımsak, 1 limonun suyu, tuz, kırmızı toz biber ve et suyu katılır. Bayat ekmek küp şeklinde doğranarak tereyağında kavrulur. Kıtırlaşınca, çorba kâsesine doldurulan çorbanın üzerine dökülür.

Kalacuş

Bayat ekmek, küpler halinde kesilerek derin bir kaba konur. Kıyılmış soğan, tavada kızdırılmış margarin ile pembeleşinceye kadar kavrulur. Çalkanarak ayran kıvamına getirilen yoğurt ve su, yağ ve soğanın bulunduğu tavaya eklenir. Birkaç dakika kaynatıldıktan sonra, oluşan karışım derin kapta bulunan doğranmış bayat ekmeklerin üzerine dökülür. Kabın kapağı kapatılır. Bir süre ateşin üzerinde tutulduktan sonra hemen sofraya getirilir.

Ekmekli Omlet

4 dilim bayat ekmek küp şeklinde kesilip tereyağında kızartılır. 8 yumurta, 2.5 su bardağı süt, tuz ve muskat karıştırılıp, iyice çırpılır. Hazırlanan karışımdan 4 ayrı omlet pişirilir. Üzerine küp şeklinde doğranmış kızarmış ekmek ve küp şeklinde doğranmış domatesler koyulup ikiye katlanır.

Ekmek Karıştırması

Bayat ekmek lokmalar halinde doğranır. 3 yemek kaşığı margarin bir tencerede eritilir. Erimiş tereyağına kaşık ucu ile salça koyulur. Üzerine 3-4 yumurta kırılır; karıştırılarak pişirilir. Ardından karabiber serpilir. Doğranmış ekmekler ve maydanoz da eklenip kısık ateşte biraz karıştırılır. Tencerenin kapağı kapatılıp 6-7 dakika ekmekler yumuşatılır. Ekmek karıştırması, cacık veya salata ile yenilebilir.

Yumurtalı Ekmek Aşı

Bayat ekmek dilimleri küp şeklinde doğranıp fırında kıtırlaştırılır. Piyaz doğranmış soğan, bir tavada yarım çay bardağı sıvı yağ ile pembeleştirilir. 1 çorba kaşığı salça ve 1 çay bardağı su eklenip birkaç dakika kaynatılır. Doğranmış ekmekler, soğanlar ile karıştırılıp tavanın kenarlarına çekilir.Tavanın ortasına 2 yumurta kırılır. Üzerine tuz ve karabiber ekilir. Tavanın kapağı kapatılarak, yumurtaların pişmesi beklenir. 4 diş sarımsak dövülüp yoğurda katılır. Sarımsaklı yoğurt servis tabağına alınır. Üzerine, tavadaki pişmiş olan yumurtalı ekmek aşı, bozulmadan çıkarılır. 1 çorba kaşığı erimiş margarinde yeterli miktarda kırmızı pul biber hafifçe yakılır. Biberli yağ, yemeğin üzerine gezdirilir.

Ekmekli Ezme

2 dilim bayat ekmeğin kabukları kesilip alınır. Dilimler çukur bir tabağa koyulup üzerine soğuk su dökülür. 5 dakika sonra sudan çıkarılır; suyu süzülerek ufalanır. Ufalanmış ekmekler, 3 yemek kaşığı dövülmüş ceviz içi ve 2 diş dövülmüş sarımsak, 2'şer yemek kaşığı zeytinyağı, yoğurt, limon suyu ve

1'er çay kaşığı domates ve biber salçası iyice karıştırılır. Elde edilen karışım servis tabağına koyulur. Üzerine pul biber ekilir. Birkaç yarım ceviz ve maydanoz ile süslenir. 

Bayat Ekmek Köftesi

Bayat ekmek ıslatılır; el ile sıkılarak suyu süzüldükten sonra bir kaba alınır. 100 gr. kıyma, 1 baş soğan rendesi, kimyon, köfte baharı, tuz ile yoğrulup köfte şeklinde parçalara ayrılır. Köfteler kızgın yağda kızartılıp emici bir kâğıt üzerine çıkarılır. 

Peynirli Bayat Ekmek Köftesi

1 adet bayat ekmek, üzerine su serpilerek nemlendirildikten sonra ufalanır. İçine yarım kalıp sert beyaz peynir rendelenir; 1 demet maydanoz doğranır; 2 yumurta kırılır; 1 adet orta boy soğan rendelenir; tuz, köfte baharı ve pul biber katılır. Bu karışım yoğrularak köfte şeklinde parçalara ayrılır. Köfteler önce una, sonra çırpılmış yumurtaya, daha sonra galeta ununa bulanıp kızgın yağda kızartılır. Üzerlerine kürdan batırılarak servis edilir.

Dilim Pizza

Bayat ekmek dilimlerine tereyağı sürülür. Yumurta, beyaz peynir veya çökelek, maydanoz ve pul biber karıştırılıp ekmek dilimlerinin üzerine bolca sürülür. Bu karışıma küçük doğranmış domates ve sivri biber de eklenebilir. Dilimler, peynir pembeleşinceye kadar fırında kızartılır.

Bayat Ekmek Krebi

Akşamdan ufalanmış 1 su bardağı kadar bayat ekmeğinizi 1.5 su bardağı sütle ıslatın. Sabah, ıslanmış ekmeğin içine 2 yumurta, 2 yemek kaşığı zeytinyağı ve 1.5 çay kaşığı tuzu ekleyip çırpın. Üzerine 6 yemek kaşığı unu ekleyip yeniden çırpın. Klasik krep kıvamında olmalı. Çok az yağlanmış tavada arkalı önlü kızartın.

Pizza Dilimleri

Bayat ekmek dilim dilim kesilir, biraz yağ, biraz salça sürülüp üzerine isteğe göre kaşar, domates, zeytin, beyaz peynir konup fırında pişirilir.

Bayat Ekmekten Puding Tarifi

5 dilim bayatlamış köy ekmeğinin kenarlarını kesiyoruz ve iç kısımlarını alıp küp küp doğruyoruz. Doğradığımız ekmekleri fırın tepsisine koyuyoruz, önceden ısıtılmış 180 derecelik fırında kızartıyoruz. Karıştırma kabına 1 litre sütü döküyoruz, 3 yumurta kırıyoruz. 1 paket vanilyayı, 1 çay kaşığı tarçını ve 1.5 su bardağı toz şekeri döküp çırpma teliyle iyice çırpıyoruz. Fırından çıkardığımız ekmeklerin ilk sıcaklığı çıkınca üzerine karışımı gezdirerek döküyoruz. Tekrar fırına koyarak pişiriyoruz. İyice pişene kadar bekliyoruz, eğer tam pişmemiş olursa yumurta kokabilir. Fırından çıkarınca dilimleyerek servis ediyoruz. 

Bayat Ekmekten Tarator Tarifi
5 dilim bayat ekmeği rendelendikten sonra tavada 1 çay bardağı zeytinyağı ve 2 diş sarımsak ile soteleyin. Hazırlanan bu karışım soğuduktan sonra 500 gr. süzme yoğurt ile karıştırın. Üzeri için rendelenmiş bayat ekmekleri ve dereotunu karıştırıp süsleyin.